Als politiek Nederland debatteert over en uiteindelijk besluit tot een verbod op homo-genezing, moet ik denken aan Sergius van Resafa en Bacchus van Barbalis. Ooit van gehoord?
Sergius van Resafa en Bacchus van Barbalis zijn 2 mannen uit het vroege christendom van wie het verhaal een bijzondere betekenis heeft.
Wat is nu het verhaal van Sergius en Bacchus? Daarvoor moeten we naar het Romeinse Rijk van keizer Maximianus in de 3e eeuw na Christus (285 – 305). Sergius, van adellijke komaf, is dan een hoge officier in het Romeinse leger en zijn beste vriend Bacchus is een medeofficier. Beiden zijn gelegerd in oostelijke grensgebied van Syrië. Ze zijn toegewijde christenen in een tijd dat het christendom nog verboden is. Volgens overleveringen staan ze bekend om hun diepe vriendschap die sommigen interpreteren als een liefdesrelatie.
Als de keizer in de stad Arabissus de tempel van Jupiter betreedt om deze offers te brengen, blijven de 2 jongemannen buiten staan wachten. Maximianus sommeert ze deel te nemen aan het offer, maar ze weigeren vriendelijk omdat hun geloof hen dit verbiedt. Daardoor wordt de keizer duidelijk dat ze christenen zijn. Sergius en Bacchus worden voor straf in vrouwenkleding gehuld en achter paarden aan urenlang door de stad gesleurd.
Ondanks alle daarna nog volgende martelingen weigert Sergius zijn geloof op te geven. Ook zijn relatie met Bacchus blijft hij trouw. Het leidt tot zijn executie: hij moet ijzeren schoenen aantrekken met spijkerkoppen erin en vanuit de stad Arabissus 15 kilometer de woestijn inlopen, waar hij uiteindelijk met het zwaard om het leven wordt gebracht. Bacchus wordt doodgegeseld.
Het duurt niet lang of de verhalen van Sergius en Bacchus leiden tot verering, met name in de oosterse kerk. Die verering onstaat door hun moedige standvastigheid in het christelijk geloof. Tegenwoordig staat hun verhaal symbool voor liefde en trouw, ongeacht seksuele geaardheid.
De erkenning van Sint Sergius en Sint Bacchus als homo-heiligen is overigens relatief nieuw. Dat deze van groot belang is binnen de LHBTQ+-beweging, mag duidelijk zijn. In een wereld waarin homoseksualiteit nog steeds te maken heeft met onbegrip, uitsluiting en discriminatie, laten beiden zien dat het mogelijk is om trouw te blijven aan jezelf, ook onder zware druk. Voor velen zijn ze een baken van de hoop, dat liefde in ál haar vormen en uitingen waardevol en heilig is.
Het verhaal van Sint Sergius en Sint Bacchus stimuleert ook gesprekken over inclusiviteit in religieuze gemeenschappen, wat cruciaal is voor acceptatie en gelijkwaardigheid. Hun voorbeeld moedigt aan tot openheid, liefde, moed en authenticiteit. Hun betekenis als krachtige iconen voor menselijke waardigheid in al haar vormen, blijft groeien. Vandaag de dag illustreren Sint Sergius en Sint Bacchus de uitdagingen van geloof en identiteit in een intolerante tijd. Ze bieden inspiratie voor acceptatie en verbinding.
Wat ik mij nu afvraag… Dit moet de nieuwe paus, Leo XIV, toch ook weten? Namelijk wat u zojuist al hebt kunnen lezen: Liefde in ál haar vormen en uitingen is waardevol en heilig!
PS-ssssst:
John Boswell is een bekende historicus en expert op het gebied van middeleeuwse christelijke religie en homoseksualiteit. Hij bespreekt Sint Sergius en Sint Bacchus uitvoerig in zijn invloedrijke boek ‘Christianity, Social Tolerance, and Homosexuality’ (1980). Ik heb het verschillende keren gelezen…
Boswell stelt in ‘Christianity, Social Tolerance, and Homosexuality’ dat de relatie tussen Sergius en Bacchus in sommige historische teksten – voornamelijk in het Grieks, Latijn en Syrisch - kan worden gelezen als een vorm van ‘homo-erotische’ of ‘affectionele’ verbondenheid die verder gaat dan gewone vriendschap. Hij wijst er verder op dat het verhaal van Sergius en Bacchus anders gewaardeerd kan worden in de context van vroegchristelijke sociale en religieuze praktijken waarin gelofte van broederlijke liefde - bijvoorbeeld ‘adelphopoiesis’, een vorm van kerkelijke broederschap - een belangrijke rol speelt. Volgens Boswell kunnen bepaalde liturgische teksten en de nadruk op hun onafscheidelijkheid en gedeelde martelaarschap worden gezien als aanwijzingen voor een intieme relatie, al benadrukt hij ook dat dit binnen de context van hun tijd moet worden begrepen, en dat de betekenis van relaties in de vroege kerk anders kan zijn dan de huidige moderne ideeën over seksuele identiteit.
Anders gezegd, Boswell suggereert dus dat de hechte band tussen Sergius en Bacchus mogelijk een homo-erotische of romantische inhoud heeft, maar stelt tegelijkertijd dat dit altijd binnen de historische en culturele context moet worden gezien. Die analyse is baanbrekend te noemen, maar gaat ook in tegen de meer traditionele interpretaties door/van de kerk.
Reactie plaatsen
Reacties