Bestuurlijke vernieuwing

Bestuurlijke vernieuwing is het proces om de wijze waarop organisaties worden bestuurd te verbeteren en zonodig te moderniseren.

Het uiteindelijke doel is - vanzelfsprekend! - het vergroten van de effectiviteit, transparantie, legitimiteit  en efficiëntie van een bestuur, zodat het beter kan inspelen op veranderingen en behoeften van de organisatie.

Bestuurlijke vernieuwing wordt onder andere gerealiseerd door het aanpassen van besluitvormingsprocessen. Of door het invoeren van nieuwe vormen van participatie en inspraak. Ook door het verbeteren van de samenwerking tussen verschillende bestuurslagen en aanverwante organisaties . Om nog te zwijgen over het invoeren en gebruik van moderne technologie waardoor een bestuur toegankelijker en transparanter wordt.

Kleven er risico’s aan bestuurlijke vernieuwing? Jazeker, natuurlijk. Door nieuwe structuren, regels of processen in te voeren, kan een bestuur complexer worden. Daardoor kan onduidelijkheid ontstaan over verantwoordelijkheden en bevoegdheden. En dat kan vervolgens leiden tot inefficiëntie en vertragingen in het democratische proces. Sommige vormen van bestuurlijke vernieuwing, zoals het outsourcen van taken, kunnen zelfs de afstand tussen bestuur en ‘bestuurden’, vergroten, omdat er dan minder democratische controle mogelijk is wat de legitimiteit van besluiten en de uitvoering ervan aantast. Wat ook een niet onbelangrijk risico is, is dat door alle veranderingen ervaren bestuurders of medewerkers kunnen vertrekken waardoor hun kennis en kunde verloren gaat, wat met name het vertrouwen in een bestuur kan beschadigen.

Bestuurlijke vernieuwing roept dan ook vaak veel weerstand op, gewoon omdat mensen de bestaande realiteit gewend en vertrouwd zijn. En wees eerlijk, soms is het proces ook niets meer dan een modegril, waarbij veranderingen vooral symbolisch plaatsvinden zonder dat er daadwerkelijk verbetering optreedt. Oude wijn in nieuwe zakken…

Maar bestuurlijke vernieuwing heeft natuurlijk ook zo haar voordelen. Zo kan het zorgen voor slankere, beter georganiseerde en doelgerichtere bestuurlijke processen, waardoor een bestuur sneller en beter kan reageren op problemen en vragen in de organisatie. Door modernisering en nieuwe regels wordt dat  bestuur vaak ook duidelijker en transparanter, wat de verantwoordingsplicht van de bestuurders vergroot en het vertrouwen versterkt.

Bestuurlijke vernieuwing leidt tevens meestal tot meer mogelijkheden om mee te denken en mee te beslissen, waardoor een bestuur beter aansluit bij de wensen en behoeften van wie en wat zij bestuurt. En daardoor neemt de legitimiteit van besluiten en de uitvoering ervan toe. Tenslotte kan een bestuur sneller inspelen op veranderingen in de organisatie waarvan het dan het bestuur is.

Ook de Orde van Vrijmetselaren in Nederland is thans bezig met bestuurlijke vernieuwing. Daartoe zijn in alle regio’s onder de leden diepgaand inventariserende bijeenkomsten gehouden; afgelopen zaterdag was in Oisterwijk voor de regio’s Zuid Oost Nederland en Zuid West Nederrland de laatste bijeenkomst. De ideeën over bestuurlijke vernieuwing die tijdens al deze bijeenkomsten op de tafel zijn gekomen, moeten uiteindelijk leiden tot voorstellen op het komend Grootoosten 2025.

Ik juich dit toe. Bestuurlijke vernieuwing kan namelijk zorgen voor een modern en responsief bestuur. Een dus dat met name beter inspeelt op maçonnieke vraagstukken en het vertrouwen van de leden van de Orde van Vrijmetselarij onderling en in die Orde bevordert.

Maar…

Dat laatste, dat vertrouwen dus, is evenwel afhankelijk van het antwoord op de vraag in hoeverre het huidig hoofdbestuur van de Orde van Vrijmetselaren in Nederland de uiteindelijk geformuleerde voorstellen accepteert en ook uitvoert, zonder daarbij een eventuele eigen agenda te realiseren…