Dit om 10.00 uur vandaag vrijgegeven persbericht van de Restitutiecommissie wil ik u niet onthouden. Het gaat over cultureel erfgoed van de Orde van Vrijmetselaren in Nederland, niet te verwarren met wat wel eens 'oude meuk' is genoemd!
Vandaar dat ik het persbericht van de Restitutiecommissie hier integraal plaats:
De Restitutiecommissie heeft de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap geadviseerd om het schilderij Fruitstilleven door de zeventiende-eeuwse schilder Johannes Bosschaert te restitueren aan de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden. Dit schilderij maakt momenteel deel uit van de Nederlands Kunstbezit-collectie (NK-collectie), een verzameling kunstvoorwerpen die na de Tweede Wereldoorlog naar Nederland is teruggevoerd. Hoewel dit niet algemeen bekend is, werd de Orde van Vrijmetselaren tijdens de bezetting als organisatie door de nazi’s vervolgd.
Systematische roof en gedwongen verkoop van bezittingen
Hitler zag de Orde van Vrijmetselaren als een ‘volksvijandige’ organisatie en Joods complot. Kort na zijn machtsovername in Duitsland werd de Orde verboden; in Nederland volgde dit verbod in september 1940. Bezittingen van de Orde van Vrijmetselaren zijn vanaf mei 1940 systematisch geroofd en onder dwang verkocht. Loges (plaatselijke verenigingen) zijn door het gehele land geliquideerd.
Fotomateriaal bevestigt oorspronkelijk eigendom
Het schilderij was voor de bezetting in het bezit van de Orde van Vrijmetselaren. Het is zichtbaar op een groepsfoto van het hoofdbestuur van de Orde van Vrijmetselaren uit 1938. Aanvullend fotomateriaal ondersteunt de conclusie dat de opname is gemaakt in het logegebouw van de Orde van Vrijmetselaren aan de Fluwelen Burgwal te Den Haag.
Bezitsverlies
Uit onderzoek blijkt dat dit schilderij in juni 1944 onder druk van het naziregime werd verkocht aan de Duitse rijksambtenaar dr. Erhard Göpel. Göpel kocht het schilderij ten behoeve van de Sonderauftrag Linz, een organisatie die kunstvoorwerpen verwierf voor een op te richten Führermuseum. Duidelijk is geworden dat de Orde van Vrijmetselaren geen financiële noodzaak had om kunst af te stoten. Na de oorlog is het schilderij uit Duitsland gerecupereerd en kwam het in beheer van de Stichting Nederlands Kunstbezit (SNK).
Advies tot restitutie
Op basis van het onderzoek oordeelt de commissie dat het in hoge mate aannemelijk is dat het schilderij oorspronkelijk eigendom was van de Orde van Vrijmetselaren. Daarnaast acht de commissie het voldoende aannemelijk dat de Orde het bezit van het schilderij onvrijwillig heeft verloren als gevolg van omstandigheden die direct verband houden met het naziregime. De commissie adviseert daarom tot restitutie.
Reactie plaatsen
Reacties
Top prestatie van Dr. Andrea Kroon.
Chapeau
(even een reactie zonder cynisme, ook wel eens fijn). Wat een geweldig resultaat van Andrea Kroon. Als orde mogen we trots zijn op en blij zijn met haar inspanningen voor ons mooie erfgoed. Blij ook om te zien, dat ongetwijfeld de GM dit als een succes zal zien, en moge dit aanzetten tot meer waardering voor de "oude meuk" of zoals ik het liever zie onze geweldige historie waar wij op leunen. En dat dit succes zich mag doorvertalen naar meer waardering voor en investering in de collectie, zoals Blair Kneppers en Andrea Kroon al veel vaker hebben aangegeven. Wie oren heeft die hore!
En voor de liefhebber nog de verwijzing naar het gehele rapport van de Restitutie commissie
https://www.restitutiecommissie.nl/advies/orde-van-vrijmetselaren/