Remembrance*

Als het goed gereciteerd wordt, liefst ook nog in de oorspronkelijke taal, dan krijg ik tranen in de ogen. Maar ook de Nederlandse vertaling dringt goed binnen!

Met veel woorden - en met name de beelden die ze oproepen - in het gedicht ‘An Irish Airman Forsees His Death - Een Ierse vliegenier voorziet zijn dood’, kan ik me vereenzelvigen. Net als mijn vader die in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog en daarna ‘Flight Sergeant’ is bij een Lancaster squadron van de Royal Air Force in Lichfield, Engeland. Dankzij hem ken ik het indringende gedicht.

William Butler Yeats is de bezielde schrijver van het intense gedicht ‘An Irish Airman Foresees his Death - Een Ierse vliegenier voorziet zijn dood’, waarin een piloot zijn naderende eigen dood voorspelt. Google schrijft er het volgende over: ‘Het gedicht beschrijft de motieven van de piloot om te vechten, die niet gebaseerd zijn op haat, plicht of patriottisme, maar op ‘a lonely impulse of delight - een eenzame impuls van genot’. Hij weegt het leven af en concludeert dat de komende jaren een ‘waste of breath - verspilling van adem’ zouden zijn.’

De motieven om te vechten, resoneren diep in mijn emoties, in mijn denken en doen. Of het nu vechten in de lucht is, op zee of op land, maakt niet uit. Ze gelden in en voor elke situatie. Het zijn namelijk de drijfveren of beweegredenen die ons gedrag sturen richting het uiteindelijke lot dat eenieder wacht, het Eeuwig Oosten, zoals de openingsregel ook stelt. En voor eenieder op een andere manier maar eigen wijze. Wat voor gevecht het ook is.

Lees het gedicht eens. Eerst in het Engels, dan in het Nederlands. En sta eens stil bij uw ‘lonely impulse of delight - eenzame impuls van genot’… Wat trekt u naar de wolken?

An Irish Airman Foresees His Death
- I know that I shall meet my fate
Somewhere among the clouds above;
Those that I fight I do not hate,
Those that I guard I do not love;
My country is Kiltartan Cross,
My countrymen Kiltartan’s poor,
No likely end could bring them loss
Or leave them happier than before.
Nor law, nor duty bade me fight,
Nor public men, nor cheering crowds,
A lonely impulse of delight
Drove to this tumult in the clouds;
I balanced all, brought all to mind,
The years to come seemed waste of breath,
A waste of breath the years behind
In balance with this life, this death. -

Een Ierse oorlogsvlieger voorziet zijn dood
- Ik weet dat het al is beslecht
ergens in de wolkenhemel;
ik haat niet tegen wie ik vecht,
ik houd niet van wie ik verdedig;
mijn thuisland is Kiltartan Cross,
haar armen zijn mijn landgenoten,
geen enkel eind brengt hen verlies
en maakt ook hun geluk niet groter.
Geen wet, geen plicht joeg mij de lucht in,
geen staatsman of een juichend volk;
een drang van eenzame verrukking
was wat mij naar de wolken trok;
ik woog dit alles af en ’t leek
verspilling wat de toekomst bood,
verspilling wat al was geweest,
tegen dit leven, deze dood. -
(Vertaling Jan Eijkelboom, uit: Al keert het grote zingen niet terug, Wagner & Van Santen, 1999 – Portret van W.B. Yeats door Augustus Edwin John).

* Vandaag, 11 november, herdenken veel landen, met name Engeland en het Gemenebest, om 11.00 uur de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog en andere conflicten. De dag staat bekend als ‘Remembrance Day - Herdenkingsdag’ of ‘Armistice Day - Wapenstilstandsdag’, de dag waarop in 1918 de wapenstilstand is getekend.

Centraal tijdens 'Remembrance Day' staat een ceremoniële, symbolische stilte van 2 minuten om 11.00 uur, en veel mensen, vooral Britten, dragen die dag en 30 dagen daarna een ‘poppy - klaproos’ als symbool van herdenking. De klaproos is namelijk het bekende symbool van deze herdenking, omdat deze bloemen massaal groeiden op de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog. Het gedicht dáárover, 'In Landers Fields - In Vlaanderens Velden' van de Canadese militaire arts en dichter John McCrae, is na publicatie ervan op 8 december 1915 in het weekblad Punch, op slag wereldberoemd.

In Flanders Fields
- In Flanders fields the poppies blow
Between the crosses, row on row,
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below.

We are the Dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow,
Loved and were loved, and now we lie,
In Flanders fields.

Take up our quarrel with the foe:
To you from failing hands we throw
The torch; be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fields. - 

In Vlaanderens velden
- In Vlaanderens velden bloeien de klaprozen
Tussen de kruisen, rij aan rij,
die de rustplaats aangeven van jou en mij.
En hoog in de lucht
Vliegen leeuweriken, dapper kwelend rond,
Hun gezang overstemd door kanongebulder op de grond.

Wij zijn de doden…
Enkele dagen geleden leefden we nog,
Voelden we de dageraad en zagen we de ondergaande zon
beminden we en werden we bemind zoveel het kon
We moesten het echter in het gevecht ontgelden.
Nu liggen we hier in Vlaanderens velden.

Zet onze strijd met de vijand voort
Met bevende hand reiken we u de toorts
Aan u de taak om haar zichtbaar te dragen
Beschaam het vertrouwen niet dat we vragen
Anders is het alsof onze geofferde levens niet telden
En zullen wij niet slapen,
Ook al bloeien de klaprozen in Vlaanderens velden… - 
(Vertaling van een onbekende auteur).